Beslenme ve Kanser İlişkisi
Kanser oluşumu birçok nedene bağlıdır. Genetik faktörler kadar yanlış beslenme de kansere yol açan nedenlerden biridir. Yapılan çalışmalar; beslenmenin, çoğu kanserlerde % 10 ile % 70 arasında etkili olduğunu göstermektedir. Henüz genlerimizde bulunan şifreleri değiştiremesek de, beslenmemizi düzenleyerek kanserden korunabiliriz. Çünkü yapılan araştırmalar kanserin kalıtımsal faktörler yanında çevresel etkenlerden oluştuğunu belirtiyor.
Kanser Riskini Arttıran Faktörler
- Sigara içmek
- Bakteri ve virüs enfeksiyonlarının hızlı gelişmesi
- Çok miktarda yapay kimyasallarının alınması
- Aşırı alkol alımı
- Radyasyona maruz kalma
- Düzensiz yaşam, çok eşlilik
- Aşırı yağ ve yağlı besin alımı
- Taze sebze ve meyvelerin az alınması
- Posalı (lifli) besinlerin az alımı
- Olumsuz çalışma koşulları
- Tuzlanmış, tütsülenmiş, dumanlanmış besinlerin aşırı alımı
Meyve ve sebzelerinizi yiyin!
Meyve ve sebzeler beta-karoten, C Vitamini, E vitamini ve Selenyum içerir. Bu öğeler antioksidanttır ve hücreleri hasardan korur. Ayrıca immün (bağışıklık) sisteminin de sağlıklı olmasına yardım ederler. Kanser ve diğer hastalıkların oluşma riskini de azaltırlar. Birçok sebze ve meyve posa ve fitokimyasallar için düşük yağ ile alındığında mükemmel birer kaynaktır. Lutein brokoli ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Lykopen domateste bulunur ve bu fitokimyasallar kanserle savaşmada rol alırlar.
Kuru baklagillere ve tam tahıllara yönelin!
Posadan zengin, yağdan fakir bir diyet kolon ve rektum kanserine karşı koruyucudur. Posa bağırsaktaki kanser yapıcı maddeleri kendi bünyesine alarak vücudumuzdan atılmasını sağlar. Kompleks karbonhidratları ve posadan zengin besinleri daha çok tüketmeye çalışın.
Kabuğu ile yenilebilir meyveleri, kuru baklagilleri, sebzeleri ve tam tahıl ürünlerini tercih edin. Hedefiniz en az 3 porsiyon meyve, 2 porsiyon sebze ve tam tahıllı ekmekleri tüketmek olsun.
Yağı sınırlandırın!
Yüksek yağlı diyetler sadece kalp hastalıkları için risk değildir. Meme, kolon ve prostat kanserleri de yüksek yağlı beslenme ile ilişkilidir, özellikle de hayvansal yağların yüksek olduğu diyetler. Hayvansal yağlarda genellikle doymuş yağ, kolesterol ve kalori yüksekken bol posalı besinler düşüktür. Besinleri düşük yağlı özellikle de doymuş yağdan fakir şekilde tüketmeye çalışın.
Egzersiz yapın!
Obezite meme, kolon, safra kesesi ve uterus kanseri ile ilişkilidir. Vücut ağırlığının en iyi kontrol yolu fiziksel aktiviteyi devam ettirmek ve porsiyon büyüklüklerinizin kontrolü ile olur.
Alkol kullanımınızı değerlendirin!
Alkol tüketimi, özellikle fazla miktarda tüketenlerde, karaciğer kanseri riskini arttırır. Bu nedenle kadınlar 1 kadehten fazla, erkekler ise 2 kadehten fazla alkol tüketmemelidir.
Sigara! Bir kez daha düşünün!!
Alkol alımı sigara ile birleştiğinde; ağız, gırtlak, boğaz ve yemek borusu kanseri risklerini artırıcı etki göstermektedir. Yaşam alanlarınızı sigaradan uzak tutun. Kadınlar meme kanserinden korkarken akciğer kanserinden ölme oranının daha fazla olduğunu unutmamalılar.
Güneş!
Cilt kanserindeki artışı düşünerek güneşlenme sürenizi de sınırlandırmak iyi olacaktır. Günlük rutin yaşamınızda da en az 15 koruma faktörlü güneş kremi kullanabilirsiniz.
Tuz kullanımı?!
Tuzlu tüketme alışkanlığı mide kanseri riskini arttırabilmektedir. Besinlerden yeterince tuz alındığı düşünülerek yemeklere tuz ekleme alışkanlığından vazgeçmek olumlu bir davranış olacaktır.
BAZI BESİNLERDE BULUNAN ÖZEL MADDELER VE KANSER
Özellikle ailesinde kanserli birey olan ve kansere yatkınlığı olanlar, sigara içenler ve kirli havalı kentlerde oturanların bu besinleri fazlaca tüketmeleri önerilmektedir.
| MADDELER | BULUNDUKLAR BESİNLER |
| Proteaz engelleyiciler | Soya fasulyesi, mercimek, kuru fasulye, nohut, taze fasulye, bezelye, vb. |
| Oksitlenmeyi önleyiciler | Meyveler, ceviz, fındık gibi sert kabuklu meyveler |
| Biyoflavanoidler | Turunçgiller, kayısı, karadut, kızılcık, kiraz, vişne, kuş üzümü, üzüm, |
| Özel koku ve tat veren maddeler | Lahanalar, karnabahar, ıspanak, pazı, turp, pancar yaprakları, şalgam ve yenebilen otlar |
| Kükürtlü maddeler | Sarımsak, soğan, pırasa |
BESİNLERİ SAKLARKEN YAPILAN HATALAR VE ZARARLARI
| BESİNLER | PİŞİRME HATALARI | ZARARLARI |
| EKMEK | Gereğinden çok alınıp küflendirme | Küf toksinlerinden karsinojenler oluşabilir |
| MISIR, BULGUR, PİRİNÇ, YARMA, FISTIK, FINDIK, CEVİZ, VB. | İyi kurutmama, nemli yerlerde saklama | Küf toksinlerinden karsinojenler oluşabilir |
| TUZLANMAMIŞ PEYNİRLER VE KAVURMA | İyi saklamayarak küflendirme | Küf toksinlerinden karsinojenler oluşabilir |
| SÜT, YOĞURT | Aydınlık yerde bekletme | Vitamin kaybı olur |
| PATATES | Aydınlık yerde bekletilerek çimlenmesi, yeşillenmesi | Zehirli maddeler oluşur |
| ETLİ, YUMURTALI, SÜTLÜ YEMEKLER | Hazırlandıktan sonra odada bekletme | Zararlı mikroplar çoğalır Vitamin kayıpları oluşur |
| HAZIRLANMIŞ YİYECEKLER | Açıkta bekletme, sinek ve haşere teması | Zararlı mikroplar oluşabilir |
| TENEKE VEYA KUTUDA SALÇA | Açıldıktan sonra kutuda bekletme | Minerallerin yararlılığı azalır, kurşun miktarı artar |
| YOĞURT, PEKMEZ, SALÇA, REÇEL, TURŞU, VB. | Boşalmış deterjan ve ilaç kovalarında, sırlı kaplarda, boyalı plastiklerde saklama | Kurşun ve kanser yapıcı diğer maddeler besine geçer |
HASTALIK RİSKİ AZALTICI VE ARTTIRICI YEMEKLER
| YEMEK TÜRÜ | RİSK AZALTICI OLANLAR |
RİSK ARTTIRICI OLANLAR |
| ET YEMEKLERİ | Tavuk haşlama Tavuk rosto Tavuk şiş Balık buğulama Orman/çiftlik kebabı Ekşili köfte |
Döner kebap Izgara köfte Hamburger Kadınbudu köfte Şiş kebap Yağda kızartılmış balık |
| ETLİ SEBZE YEMEKLERİ | HEPSİ | Yağda kızartılarak yapılan yemekler. Eğer yağsız tavada yumuşatıldıktan sonra yapılırsa zararlı değildir |
| DOLMA VE SARMALAR | HEPSİ | |
| YUMURTA YEMEKLERİ | Yumurtalı ıspanak Menemen Peynirli, mantarlı, sütlü omlet |
Sucuklu yumurta Yağda yumurta Kıymalı yumurta Pastırmalı yumurta |
| BÖREKLER | Ispanaklı tepsi/sac böreği Peynirli (çökelekli) tepsi/sac böreği |
Yağda kızartılan börekler Kıymalı, yumurtalı pideler |
| PİLAV VE MAKARNA | Mercimekli bulgur pilavı Domatesli bulgur pilavı Nohutlu pilav Az yağlı pirinç pilavı Domatesli makarna Yoğurtlu-sarımsaklı mantı |
Çok yağlı pirinç pilavı Yakılmış yağ eklenen makarna ve pilavlar Yağda kızartılmış mantı |
| KURUBAKLAGİL YEMEKLERİ | HEPSİ | |
| ÇORBALAR | Kırmızı mercimek çorbası Yayla çorbası Sebze çorbası Ezogelin çorba Tarhana çorbası |
Sade şehriye çorbası Sade pirinç çorbası Yakılmış yağ eklenen çorbalar |
| SALATALAR | HEPSİ | Rus salatası İyi yıkanmadan hazırlanan salatalar Hazırlandıktan sonra bekleyen salatalar |
| TAZE MEYVELER | Başta turunçgil olmak üzere her türlü meyve | Yıkanmadan yenen meyveler Sıkıldıktan sonra bekleyen meyve suları |
| TATLILAR | Meyveli ve sütlü tatlılar | Hamur ve şerbetli tatlılar |
| MEZELER | Humus Mercimekli köfte Kısır |
Yağlı kanepeler Havyar Sosis, salam, cips |
