Bugün 16 Ekim Dünya Ekmek günü, bu hafta pek çok etkinlik ve bilgi ile karşılaşabilirsiniz. Kelime anlamı olarak baktığımızda tahıl unundan yapılmış hamurun fırında sacda veya tandırda pişirilmesiyle yapılan yiyecek olarak geçse de mecazi anlamda çok daha fazla hayatımızın içinde ekmek, hatta soframızın baş köşesinde. İnsanı geçindirecek iş kazanç veya yemek, aş anlamında da kültürümüzün önemli parçası. ”Eli ekmek tutmak” “ekmeğini taştan çıkarmak”, “ekmek aslanın ağzında” benim ilk aklıma gelenler. Beslenme dünyası içinde ekmek karbonhidratın temel taşı ancak son dönemde biraz kafalar karışık. Ekmek israfı yine üzerinde durulması gereken önemli noktalardan birisi.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin geçtiğimiz yıllarda ekmek israfı ile ilgili yaptığı çalışmanın sonuçları dikkat çekici şöyle ki;
Ülkemizde bir yılda çöpe atılan ekmek ile 542 bin ton buğdayı israf ediyoruz. Her gün 101 milyon ekmek üretiliyor ve bunun 95 milyonu tüketilirken 6 milyonu çöpe atılıyor. Ülkemizde bir yılda çöpe atılan 2.1 milyar adet ekmeğin parasal değeri 1,5 milyar TL’dir. Bu parayla 80 hastane, 500 okul inşa edilebilir.
Tüketebileceğiniz kadar ekmek almak, ekmek israfını önlemede en büyük adımdır. Dilimlenmiş ekmekleri tercih ederseniz, tüketmediğiniz dilimleri buzdolabında saklayabilir, sonrasında ısıtarak kullanabilirsiniz.
Günlük beslenmemizde enerjinin %50-60’ını karbonhidrat grubundan sağlarız bu noktada doğru karbonhidrat seçimleri ve doğru ekmek seçimi önemli. Kilo vermek, gebelik hamilelik gibi özel dönemler, sporcu beslenmesi veya genç ve çocukların beslenmesi dâhil günlük yaşamda ekmek temel karbonhidrat kaynağı olarak dengeli bir şekilde beslenmenin içinde yer alır. Kişinin günlük ihtiyacına ve özelliklerine göre değişmekle birlikte günde 3-5 dilim ekmek tüketilebilir, önemli olan miktar ve hangi ekmeği yediğinizdir.
Ekmek Seçimlerine Dikkat
Karbonhidrat kaynağı olarak tam tane tahıl seçin yani bulgur, karabuğday, tam çavdar tanesi gibi tabi ekmek seçimlerinizde bu yönde olsun. Ekmek seçerken çeşit yaratın ve tam tane tercih edin. Örneğin Tam buğday, tam çavdar, karabuğdaylı, siyez buğdaylı, chialı gibi seçimler olabilir.
Tam tane tahıllılar kepek, endosperm (unsu öz) ve tohum (rüşeym) kısımlarını birlikte içermeleri sebebiyle, protein, lif, vitamin ve mineral bakımından zengindirler. Aynı zamanda kompleks karbonhidrat yapısıyla kan şekerinin dengelenmesini sağlar ve hızlı acıkmayı önler. Lif kaynağı olduğu için bağırsak sağlığı için önemlidir. Yapılan araştırmalar da tam tane tahıllı besinlerin diyabet, kanser ve kalp sağlığı hastalıklarının riskini azalttığını söylüyor. Bana en çok sorulan bazı sorulara bir kerede buradan cevap vermek istedim.
Neden tam tane tahıl?
Aslında bunu daha önce sizlere açıklamıştım, ama bugün doğru ekmekten bahsediyorken ve konusu gelmişken bir kez daha hatırlatmak istedim. Genellikle tahıllar, tüketime hazır hale getirilirken çeşitli işlemlere tabi tutulurlar. Tahılların işlenmesi, onları esmerden beyaza çevirir, ancak besin değerlerini de azaltır. Tam tahıllılar birçok vitamin lif ve antioksidanları içerir. Rafine edilmiş tahıllarda ise buğday veya çavdar tanesinin kabuğu ve çekirdek katmanları soyulmuş oluyor. Tahılların işlenmesi; vitamin, mineral, lif ve sağlığa faydalı fitokimyasallarda yüksek oranlarda kayıplar oluşmasına neden olur.
Örneğin beyaz un üretimi sırasında kepek ve rüşeym bölümlerinin uzaklaştırılması unun raf ömrünü ve ekmek yapım kalitesini geliştirirken, bu bölümlerin protein, lif, vitamin ve mineral bakımından endosperm(unsu öz) kısmından daha zengin olması nedeniyle unun besin değeri düşüyor. Tam tane tahıl unları besin değeri bakımından beyaz undan daha zengin olduğundan, bu unlarla yapılan ekmek de beyaz ekmeğe kıyasla besin değeri bakımından daha üstündür.
16 Ekim Dünya Ekmek Gününüz Kutlu Olsun!
