Glutensiz diyet, tanısı konmuş gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olanlar için kullanılan bir beslenme şekli. Ama sağlıklı bireyler için glütensiz diyet bir zayıflama yöntemi mi? Son yıllarda çok konuşulan gluten hakkında bildikleriniz gerçekten doğru mu, birlikte inceleyelim… Öncelikle gluten nedir ona bakalım.
Gluten nedir?
Gluten arpa, çavdar ve buğday gibi tahıllar içinde bulunan doğal bir protein türüdür ve aslında tahılın önemli ve faydalı kısmıdır. Büyük yapılı bir protein olduğu için hassasiyeti olan bazı bireyler tarafından veya çölyak hastaları tarafından sindirilemez ve birçok sağlık sorununa sebep olur. Elastik yapısıyla hamurlara dayanaklılık veren ve ekmeğe yapısını kazandıran gluten proteinidir.
Gluten İntoleransı Nedir ve Nasıl Anlaşılır?
Gluten intoleransı, glüten içeren herhangi bir gıda yedikten sonra gluteni tolere edememe durumudur. Genelde gluten tükettikten sonra şişkinlik, karın ağrısı, ishal, mide bulantısı, kabızlık ve bağırsak problemlerine sebep olabilir.
Glutensiz Diyet Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Glutensiz diyetin aslında çıkış noktası çölyak hastalığıdır. Çölyak hastalığı; temelde buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan gluten maddesinin neden olduğu otoimmun bir bağırsak hastalığıdır. Sadece ince bağırsakta sınırlı kalmayıp farklı organ ve sistemleri de etkileyebilir. Çocukluktan erişkinliğe her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Uzun süren ishal, tekrarlayan karın ağrısı, uzun süren kabızlık, tekrarlayan kusma atakları, kilo alamama, kilo kaybı ve boy kısalığı, belirtileri arasında yer alır. Yalnız bu belirtiler olmaksızın hastalık sessiz bir seyir de gösterebilir. Hastalığın tek ve kesin tedavisi, glutensiz diyettir. Çölyak hastaları glutensiz diyete ömür boyu devam etmelidir. Aksi takdirde diyete tam uyulmaması veya bırakılması, hastalığın bulgularının tekrarlamasına yol açabilir.
Glutensiz Beslenme ve Glutensiz Diyet Nedir?
Glütensiz beslenme yukarıda bahsettiğim gibi gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı olan kişilerin gluteni tüketmemek adına uyguladığı bir beslenme modelidir. “Gluten diyeti” olarak da anılan glutensiz diyet, adından da anlayabileceğiniz gibi glutenli gıdaların beslenme programından tamamen çıkarıldığı bir düzen sunuyor.
Glutensiz Besinler Nelerdir?
Pirinç, mısır, nohut, darı, kara buğday, amaranth, kinoa gibi gıdalar glutensizdir. Ayrıca raflarda yer alan ve üzerinde ‘Glutensiz’ ibaresi bulunan un, makarna, şehriye, çikolata, kraker ve irmik gibi besinler glütensiz beslenmede tercih edilebilir. Glutensiz beslenme planında yediğiniz her şeyin etiketini kontrol etmelisiniz. İşlenmemiş besinler (meyve, sebze vb.) doğal olarak glütensizdir. Ancak, işlenmiş besinlerde (paketli gıdalar) ve birçok tahılda gluten yaygın olarak bulunmaktadır.
Glutensiz Diyet Yaparken Uzak Durulması Gerekenler Nelerdir?
Glutensiz diyette buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün (un, bulgur, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana ve yarma) gibi besinler yasaktır. Ayrıca galeta unuyla hazırlanmış besinler, bira gibi malt kullanılan içecekler, gluten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler diğer yasak olan gıdalar arasında yer alıyor. Bunlara ek olarak tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasak kategorisinde…
Glutensiz Diyet ile Kilo Verilebilir mi?
Glutensiz beslenmek kilo vermenize yardımcı olabilir ama bu genel olarak simit, makarna, kraker ve hamur işleri gibi rafine karbonhidratlarla dolu besinlerden uzak durma sonucu gerçekleşir. Tüm bu besinlerden tamamen kaçınmak ve onların yerine sebzeleri, kinoa ve karabuğday gibi sağlıklı ve glutensiz tam tahılları koymak karbonhidrat fazlasını kesecek, lif ve besleyici gıdaların alımı ile enerji alımını sağlayacaktır. Ancak, glutensiz beslenmek bilinçle yapılmadığında kilo alınmasına da sebep olabilir.
Glutensiz Diyetin Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Glütensiz besinler, tanısı konmuş glüten hassasiyeti veya çölyak hastalığı olanlar için elbette daha sağlıklı. Ama sağlıklı bireyler için aynı şeyi söyleyemeyiz. Gluten duyarlı veya çölyak hastası olmayan kişiler için herhangi bir yararı yoktur. Ayrıca sağlıklı bireylerde glütensiz beslenmenin uzun vadede diğer sağlık sorunlarına sebep olabileceğini gösteren başka çalışmalar da var. Gastroenterology dergisinde yayımlanan çalışmaya , 18 yaş ve üzeri 28 birey dahil edilmiş. Bir gruba günde 14 gram glüten içeren bir diyet verilirken, diğer gruba glütensiz bir diyet verilmiş. Çalışmanın sonucunda gluten hassasiyeti olmayan bireylerde glutensiz beslenme şeklinin bir avantaj yaratmadığı bulunmuş, ayrıca tam aksine sindirim sitemini bozabileceği de söyleniyor.
